Mantelzorger ben je ook als je zorgt voor een naaste met een psychische kwetsbaarheid, geheugenproblemen of een verslaving. Wat kun je doen om deze mantelzorgers te helpen en waar moet je rekening mee houden? 

24% van de mantelzorgers In Nederland zorgt voor iemand met psychologische of psychosociale problemen. Mantelzorgers in de GGZ herkennen zichzelf vaak niet als mantelzorger en vragen daarom niet om ondersteuning en blijven onzichtbaar voor anderen. Ook professionals herkennen naasten niet als mantelzorgers en er is vaak geen beleid of aanpak om mantelzorgers te ondersteunen.  

GGZ-problemen zijn aan de buitenkant niet te zien, en stigma en taboe spelen een grote rol. De zorg is vaak onvoorspelbaar, en langdurig. Mantelzorgers zorgen ook voor hun naasten wanneer die zich in een crisissituatie bevinden. Mantelzorgers van GGZ-cliënten zijn vaker overbelast en hebben grotere kans op eigen gezondheidsproblemen of om zelf psychische problematiek te ontwikkelen.  

Goede ondersteuning 

De samenwerking rondom cliënten met (ernstige) psychische problemen vindt steeds vaker plaats in de wijk. Dit komt mede door de ambulantisering van de GGZ, waarbij intramurale zorg steeds meer vervangen wordt door ambulante zorg: behandeling, begeleiding en ondersteuning in de eigen woonomgeving. Dit moet bijdragen aan het vergroten van de sociale inclusie van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen. De ambulantisering legt tegelijkertijd een hogere druk op de naasten.  

Cliënten en hun mantelzorgers zijn aangewezen op de institutionele sociale basis en maken onderdeel uit van de gemeenschappelijke sociale basis. Een goede en stevige steunstructuur in de wijken is daarom essentieel, waarin het sociaal domein en de GGZ-sector nauw samenwerken.  

Het voorkomen van overbelasting van de mantelzorgers van mensen met GGZ-problematiek, die zelf ook steeds meer hulp ontvangen in de gemeenschappelijke en institutionele sociale basis is een taak van de gemeente (GALA). 

Kansen voor gemeentelijk beleid bij mantelzorgers GGZ 

• Betrek de mantelzorgers bij het formuleren van beleid en inventariseer hun behoeften. Gezamenlijk kun je mogelijke oplossingen bespreken en het beleid daarop afstemmen. Maak inzichtelijk voor mantelzorgers waar ze terechtkunnen voor ondersteuning, voor zichzelf en diegenen waar zij voor zorgen.  

• Werk samen met GGZ-instellingen om hulp en ondersteuning voor mantelzorgers in te richten en bereikbaar te maken.  Stuur daarnaast in het veld aan op goede samenwerking tussen de verschillende partijen die mantelzorgers ondersteuning kunnen bieden, dus GGZ, Wmo en mantelzorgondersteunende organisaties, bijvoorbeeld middels subsidieafspraken.  

• Door de veranderingen in het zorglandschap komen alle professionals (Wmo, welzijn, zorg) mensen met GGZ-problematiek en hun naasten tegen. Zorg dat deze professionals toegerust zijn met kennis over de GGZ. Ditzelfde geldt voor vrijwilligers die in toenemende mate te maken krijgen met mensen met psychische problematiek.   

• Stimuleer woonvormen die het voor mantelzorgers makkelijker maken om te zorgen, zoals (pré-)mantelzorgwonen en urgentieregelingen.