Mantelzorgwaardering gered door een succesvolle lobby

Stel… De gemeente waarin je werkzaam bent als Steunpunt kampt met grote tekorten op het sociaal domein. Er moet bezuinigd worden, dat is duidelijk. En uiteindelijk gebeurt dat ook! De gemeenteraad besluit om de mantelzorgwaardering af te schaffen vanaf 2021.
Als Steunpunt Mantelzorg maakt jullie team deel uit van een grotere welzijnsorganisatie. Veel van de mogelijke bezuinigingen raken jullie organisatie. De mantelzorgwaardering is er één van. Als professional weet jij hoeveel de waardering betekent voor mantelzorgers in je gemeente. Je weet ook dat de welzijnsorganisatie een bredere blik heeft en dat de waardering niet bovenaan de prioriteitenlijst staat. Wat doe je?

Dit overkwam Steunpunt Mantelzorg De Bilt. Als team maakten zij een lobbyplan en dat heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat de mantelzorgwaardering blijft. Na een intensieve lobby waarin zij inspeelden op actualiteiten en kansen, heeft de gemeente besloten de mantelzorgwaardering niet af te schaffen.
In een gesprek met MantelzorgNL deelt Marianne Houkamp (Steunpunt Mantelzorg de Bilt) vanuit haar ervaring acht lobbytips.


1. Vertrouw op je eigen expertise
Als professional bij het Steunpunt Mantelzorg sta jij in contact met mantelzorgers. Je weet wat er speelt, welke zorgen en behoeften er zijn en hoe het gemeentebeleid uitpakt voor mantelzorgers. Daarnaast weet je bijvoorbeeld via berichten van MantelzorgNL ook wat er landelijk speelt en welke ontwikkelingen er zijn.

Marianne: “Met al deze kennis heb je goud in handen. Praktijkervaringen, persoonlijke verhalen, cijfers en feiten is waar politici behoefte aan hebben”.

2. Ken je positie binnen de organisatie
Staan collega’s achter het plan en de boodschap? Wat wordt jullie boodschap, welke middelen zetten jullie in en elke contacten hebben jullie?De welzijnsorganisatie waar het mantelzorgsteunpunt De Bilt deel van uitmaakt heeft een bredere focus en dreigde de mantelzorgwaardering over het hoofd te zien. Om de welzijnsorganisatie niet in de wielen te rijden heeft het Steunpunt ervoor gekozen om de lokale politiek niet te benaderen, maar meer een indirecte lobby te voeren via de politieke kanalen waar zij toegang toe hadden.

Marianne: “Bereid de lobby intern goed voor.” 

3. Zorg dat je goed geïnformeerd bent
Als je werk wilt maken van lokale lobby, moet je weten wat er speelt binnen de gemeentelijke politiek. Hoe doe je dat? Check wanneer er raadsvergaderingen zijn over (mantel)zorg en lees wat er op de agenda staat. Zorg dat je aanwezig bent bij belangrijke vergaderingen of volg ze online. Heb je een vergadering gemist? De verslagen kun je achteraf ook nalezen.

Marianne: “Dit was een belangrijkrijke stap in het lobbyproces: wie doet wat, waar vinden we een ingang? Denk daarbij ook aan informele contacten (een buurvrouw die gemeenteraadslid is). Hen kun je vaak laagdrempelig benaderen.”

Uiteindelijk heeft dit geloond: doordat zij wisten wat er speelde is de lobby bij een actief gemeenteraadslid ingestoken (zie tip 4!).

4. Bouw aan je eigen netwerk
Ook als je deel uitmaakt van een grotere organisatie met bredere belangen, kun je aan je eigen netwerk bouwen. Steunpunt De Bilt haalde contacten aan met een raadslid dat zich al vaker hard gemaakt had voor mantelzorgers en waar zij al contact mee hadden.

Marianne: “In een coronaproof wandeling is dit raadslid bijgepraat over het belang van mantelzorgwaardering en met deze informatie heeft het raadslid andere fracties weten te overtuigen.”

5. Voor wie doe je het? Vergeet niet om goed contact met mantelzorgers te houden.
Dat klinkt misschien heel logisch, want zonder mantelzorgers is er geen Steunpunt. Maar door de contacten warm te houden met mantelzorgers kun je bij hen (blijven) polsen of jouw lobbyboodschap klopt. Zij kunnen het versterken met hun persoonlijk verhaal (zie tip 1).

Marianne: “En ook niet onbelangrijk: stel dat je lobby niet slaagt, hoe ga je dat communiceren? Wij hebben hierover afspraken gemaakt met de beleidsambtenaar. Bij het afschaffen van de waardering zou de gemeente verantwoordelijk zijn voor de communicatie. Zo zouden wij als Steunpunt een betrouwbare partij blijven voor mantelzorgers.”

6. Laat je niet uit het veld slaan, maar toon lef en zet door!
Op momenten kan het lijken dat je ‘de strijd’ niet gaat winnen. Zoals beschreven in tip 5, werd de communicatie rond afschaffing van de Biltse waardering al voorbereid. Dit betekende niet dat ze de aftocht bliezen, maar juist dat zij zich voorbereidden op verschillende scenario’s.

Marianne: “Bedenk dat een lobby niet rechtstreeks van A naar B gaat maar vaak een optelsom is van verschillende acties en invalshoeken. Wees creatief en zichtbaar!”

7. Gebruik MantelzorgNL
Steunpunt De Bilt heeft deze situatie voorgelegd aan het Adviesteam Mantelzorg (samenwerking VNG, Movisie en MantelzorgNL).

Marianne: “We hebben de vraag voorgelegd hoe de gemeente zonder mantelzorgwaardering nog mantelzorgers kan herkennen en waarderen. De waardering is voor ons een belangrijk instrument om mantelzorgers te vinden en te bereiken. Welke alternatieven zijn er dan voor ons als steunpunt? Het uiteindelijke advies was voor ons goed bruikbaar, maar ook het feit dat deze landelijke partijen achter onze zorgen en boodschap stonden versterkte ons verhaal. Bovendien hebben we de ambtenaar van de gemeente in het adviestraject meteen bij betrokken vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid. Want je kunt als lokale politiek de waardering wel afschaffen maar hoe gaat de gemeente hierin dan verder?”

8. Vergeet niet te bedanken
Kom je met succes of minder succes aan het einde van je lobbyactie? Vergeet niet je waardering en dank uit te spreken aan de mensen die zich ingezet hebben om je boodschap verder te brengen.


Hoe het afliep in De Bilt? Het Steunpunt heeft uiteindelijk een 5 puntenplan opgesteld en ingediend bij de welzijnsorganisatie waar zij deel van uitmaken om opgenomen te worden in de bredere lobbystrategie. Tegelijkertijd deed zich een kans voor: het werd bekend dat gemeenten extra middelen van het Rijk zouden ontvangen als compensatie voor de gevolgen van de corona-crisis. Gemeente De Bilt zou hiervoor een corona crisis- en herstelplan opstellen. Zodra dit duidelijk werd, deelde het Steunpunt hun boodschap nogmaals met de gemeenteraad en de ambtenaren: Vergeet de mantelzorgers niet, zij hebben het heel zwaar gehad! De mantelzorgwaardering is uiteindelijk gered: het besluit om de waardering voor 2021 af te schaffen werd teruggedraaid. Daarnaast werd nog eens 25.000 euro geoormerkt voor extra capaciteit voor kortdurende begeleiding en ondersteuning van mantelzorgers.

Uiteindelijk dienden acht fracties bij de besprekingen over de Kadernota een motie in om de mantelzorgwaardering voor de komende jaren te handhaven. En deze motie werd unaniem aangenomen! Met deze lobbyactie heeft Steunpunt Mantelzorg laten zien dat zij pal staan voor mantelzorg.

Benieuwd naar meer achtergrondinformatie? Download hieronder de volgende bijlagen.