Leestijd 1-3 minuten

Wat als mantelzorg de relatie met je ouder, kind of partner verandert

Als jouw naaste ziek wordt en zorg nodig heeft, dan kan dat jullie relatie veranderen. Naast ouder, kind of partner ben je ook opeens zorggever. Wat betekent dat voor je relatie? En hoe kun je hiermee omgaan? Dat lees je op deze pagina.

Waardoor verandert de relatie?

Door de ziekte verandert er van alles: taken, rollen en het evenwicht in je relatie. Ook moet je leren omgaan met verlies van wat was.

Taken en rollen veranderen

Misschien help je de ander met eten, aankleden en douchen. Terwijl dit vroeger niet hoefde. Of wordt het geheugen van je naaste steeds slechter waardoor jij alle praktische zaken regelt.

Je krijgt er andere taken bij. Er ontstaat soms meer een zorgvrager-zorggever relatie dan een ouder-kind of partnerrelatie.

Ook zal de chronisch zieke niet meer dezelfde rol kunnen vervullen zoals voorheen. De dementerende moeder kan niet meer de moederrol handhaven, de man met een CVA kan niet meer de kostwinner in het gezin zijn.

Dit heeft praktische en vooral mentale gevolgen: wie doet wat en hoe ga je hiermee om?

Daarbij verandert door de ziekte soms ook het karakter van de ander. Ook dat kan gevolgen hebben voor jullie relatie.

Het evenwicht verandert

Een relatie is geven en nemen. In een relatie waarbij één van beiden chronisch ziek wordt, dreigt dit evenwicht te verdwijnen. Al kan wie ziek is ook zorg geven: emotionele aandacht, bezorgdheid, betrokkenheid en erkentelijkheid voor de ontvangen zorg.

Zorg geven en zorg ontvangen is niet altijd eenvoudig

Veel mantelzorgers vinden zorg geven vanzelfsprekend. Als partners heb je er bijvoorbeeld voor gekozen elkaar in ziekte en gezondheid bij te staan. En je ouders hebben altijd voor jou gezorgd, dus je wilt ook iets terug doen nu zij jou nodig hebben.

Maar dat het logisch aanvoelt om de zorg op je te nemen, betekent niet dat het makkelijk is.

Ook zorg ontvangen is niet altijd eenvoudig. Zeker niet in een samenleving waar onafhankelijkheid belangrijk is; hoe ga je om met een nieuwe, vaak afhankelijke positie?

Als de relatie voordien liefdevol en fijn was, kan er ook gemakkelijker gegeven worden. In relaties die voor de ziekte reeds moeizaam of destructief waren, zal het geven niet vanzelfsprekend zijn.

Omgaan met verlies

Chronisch ziek worden brengt een verlies met zich mee. Voor de chronisch zieke maar ook voor de mantelzorger. Denk aan verlies van werk, inkomen, zelfstandigheid, eigenwaarde voor de zieke. Maar ook verlies van een gedroomd leven, van onbezorgdheid en van intimiteit in de relatie.

Dit is voor de chronisch zieke en de mantelzorger een ingrijpende levensgebeurtenis. Vergelijkbaar met een rouwproces. Iedereen gaat hier anders mee om.

Wat kun je doen voor de relatie?

Je relatie verandert misschien door de zorg. Ga samen op zoek naar een nieuw evenwicht, werk samen en praat met elkaar over je gevoelens en zorgen

Samen op zoek naar een nieuw evenwicht

Belangrijk bij het herstellen van het evenwicht in de relatie is dat je als mantelzorger erkenning krijgt van de zieke voor de gegeven zorg.

Soms is die erkenning vanuit de chronisch zieke onmogelijk. Zeker in deze situaties wordt een sociaal netwerk zo belangrijk. Zijn er vrienden, familieleden of hulpverleners die jou hierin kunnen ‘zien’?

Werk samen

Beschouw de chronisch zieke als iemand die zelf kan aangeven wat hij of zij in het leven wenst, waar hij behoefte aan heeft en hoe hij geholpen wil worden. Dit kan ook non-verbaal.

Daarnaast heb je ook zelf recht op eigen begrenzing, eigen behoeften en een eigen wijze waarop je de zorg kan en wil aanbieden.

Praat als het mogelijk is met elkaar over jullie verwachtingen. Dit is een voorwaarde voor een geslaagde samenwerking in de veranderde relatie.

Praat over je gevoelens en angsten

Mantelzorgers vinden het soms lastig om eigen pijn, verdriet, angsten en zorgen met de zieke persoon te bespreken. Ook om de zieke te sparen.

De chronisch zieke dreigt hierdoor in een isolement te komen en krijgt hierdoor ook zelf niet meer de mogelijkheid om zijn emoties of gedachten te uiten.

Op termijn is dit voor zowel zieke als mantelzorger geen houdbare situatie. ‘Doen alsof’, leugentjes om bestwil, een masker opzetten dragen niet bij aan een goede relatie. Wees daarom open over je eigen gevoelens en angsten.

Koester de mooie momenten

Zorgen voor een chronisch zieke kan ook mooie momenten opleveren, denk aan samenhorigheid, elkaars kwetsbaarheid zien en delen en op een positieve manier geraakt worden.

Als praten niet meer mogelijk is, dan is er misschien nog wel intimiteit of diepe stilzwijgende verbondenheid.

Jozef die zijn vader maanden thuis verzorgde vertelt hierover het volgende:

‘Mijn eisende en daadkrachtige vader werd na een CVA volledig afhankelijk. Op een avond wenkte hij mij bij zijn ziekbed. Hij nam me in zijn armen en legde zijn hoofd tegen mijn hoofd. Dat had hij nog nooit in z’n leven gedaan. (…) En toen op die avond ervoer ik een genegenheid en een intimiteit tussen ons die me de rest van mijn leven zou bijblijven.’

4 tips voor omgaan met een veranderende relatie

1. Beleef je relatie op een andere manier

Sommige dingen kunnen niet meer. Maar een hoop andere dingen juist weer wel. Probeer uit waar jullie samen de verbinding kunnen vinden van de oorspronkelijke relatie. Je bent niet alleen de mantelzorger. Je bent nog steeds de ouder, het kind, de partner. Bijvoorbeeld:

  • Onderneem samen iets wat nog kan.
  • Lichamelijk contact: geef de ander een knuffel, zit dicht naast elkaar of houd elkaars hand vast.
  • Luister samen naar muziek.
  • Haal herinneringen op bijv. met behulp van foto’s.

2. Houd genoeg momenten voor jezelf

Om een relatie goed te houden, is het belangrijk dat je zelf ook goed in je vel zit. Neem daarom genoeg momenten om jezelf op te laden. Het geeft je energie om positief met de situatie om te gaan.

3. Praat met andere mantelzorgers

Andere mantelzorgers weten hoe het voelt als de relatie met je kind, ouder of partner verandert. Dit geeft steun. Kom in contact met andere mantelzorgers in een vergelijkbare situatie en help elkaar om hier goed mee om te gaan.

4. Praat erover met een psycholoog

Vraag je huisarts om psychische hulp. Ga in gesprek over wat de veranderingen met jou doen. Samen met een psycholoog of coach vind je manieren om beter met de situatie om te gaan.

Nieuwsberichten